W dniu 13 lutego 2025 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej również jako „TSUE”) wydał wyrok w sprawie C-472/23, której przedmiotem były rozważania dotyczące sankcji kredytu darmowego (dalej również jako „SKD”). Treść wspomnianego wyroku może wskazywać na kształtowanie się korzystnej dla kredytobiorców linii orzeczniczej TSUE w zakresie SKD co z kolei winno znaleźć przełożenie na decyzje podejmowane przez sądy powszechne w Polsce w omawianej materii.
TSUE udzielił odpowiedzi na zadane mu przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, w sprawie o sygn. akt I C 2034/21 pytania, które w głównej mierze dotyczyły:
- ustalenia czy błędne podanie RRSO w umowach kredytowych stanowi samo w sobie naruszenie obowiązku informacyjnego;
- ustalenia sposobu zmiany opłat związanych z umowami kredytowymi w kontekście przepisów unijnych;
- ustalenia czy polskie przepisy regulujące SKD są zgodne z prawem unijnym w zakresie, w jakim prawo unijne stanowi o zasadzie proporcjonalności (czy każde naruszenie przez kredytodawcę obowiązków wynikających z prawa krajowego – bez względu na rodzaj i charakter naruszenia – skutkuje zastosowaniem Sankcji Kredytu Darmowego).
W swoim wyroku TSUE potwierdził, że sankcja kredytu darmowego, o której mowa w art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2011 Nr 126 poz. 715 ze zm.) służy ochronie konsumentów. W kontekście zagadnień, którymi zajmował się TSUE wskazać należy, że:
- w przypadku błędnego podania RRSO, tj. w sposób, który uniemożliwia kredytobiorcy ocenę rzeczywistych kosztów kredytu, dochodzi do naruszenia praw kredytobiorcy;
- warunki, na jakich opłaty związane z wykonaniem umowy o kredyt mogą ulec zmianie, powinny być wskazane w sposób jasny i zwięzły, tak aby konsument był w stanie określić warunki dotyczące zwiększenia tychże opłat, w przeciwnym razie dojdzie do naruszenia dyrektywy 2008/48, decyzja czy warunki te zostały spełnione w danej sprawie spoczywa na sądzie krajowym;
- sądy krajowe mogą przewidzieć jednolitą sankcję polegającą na pozbawieniu kredytodawcy prawa do odsetek i kosztów za naruszenie różnych obowiązków informacyjnych co jest zgodne prawem unijnym.
Omówiony powyżej wyrok TSUE może wywrzeć wpływ na sytuację kredytobiorców w Polsce. W sytuacji bowiem, w której instytucja finansowa nie dopełni spoczywających na niej obowiązków informacyjnych, o których mowa powyżej kredytobiorca będzie mógł skorzystać z Sankcji Kredytu Darmowego i odzyskać uiszczone m. in. na rzecz banków koszty zaciągniętego kredytu.
