Po sukcesach konsumentów posiadających kredyty hipoteczne powiązane m. in. z walutą CHF (tj. frank szwajcarski) w sporach z bankami, nadchodzi czas, aby Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjrzał się i ocenił kwestię stosowanie przez polskie banki wskaźnika WIBOR.
Wskaźnik ten ma realny wpływ na wysokość rat kredytów. Coraz częściej wzrastają niepewności co do rzetelności i przejrzystości jego ustalania i funkcjonowania. Konsumenci zwracają uwagę na istotny fakt, że pracownicy banków nie tłumaczyli im czym jest wskaźnik WIBOR, jaki ma wpływ na wysokość rat oraz, że wyłącznie banki mają wpływ na ustalanie jego wysokości. Wątpliwości jest coraz więcej, ponieważ nie zawsze jest jasne, czy bank w danej umowie o kredyt zawartej z konsumentem w ogóle mógł zastosować wskaźnik WIBOR. Ponadto, jeżeli w zawartej z bankiem umowie była informacja na temat WIBORu, to bardzo często była to informacja blankietowa, ogólna i nie pozwalająca na zrozumienie przez konsumenta mechanizm jego funkcjonowania.
Wszystko to przełożyło się na konieczność zadania pytań prejudycjalnych do TSUE, co zrobił Sąd Okręgowy w Częstochowie w polskiej sprawie dotyczącej wskaźnika WIBOR.
TSUE 11 czerwca 2025 r. odniesie się do następujących kwestii:
1. Czy art. 1 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że pozwala on na badanie postanowień umownych dotyczących zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR?
Odpowiedź na tak postawione pytanie przesądzi czy w ogóle można badać kwestię WIBORu mając na względzie postanowienia dyrektywy Rady 93/13/EWG.
2. W przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie pierwsze, czy art. 4 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że pozwala on na badanie postanowień umownych dotyczących zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR?
Zasadą jest, że nie można badać pod kątem niedozwolonego charakteru postanowień określających tzw. główne świadczenia stron. Chyba, że nie zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem.
3. W przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie pierwsze i drugie, czy art. 3 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że zapisy umowy dotyczące zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR można traktować jako stojące w sprzeczności z wymogami dobrej wiary i powodujące znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta, z uwagi na niewłaściwe poinformowanie konsumenta odnośnie narażenia na ryzyko zmiennej stopy procentowej, w tym w szczególności niewskazaniu w jaki sposób ustala się wskaźnik referencyjny będący podstawą ustalania zmiennego oprocentowania i jakie wątpliwości są związane z jego nietransparentnością oraz nierównomierny rozkład tego ryzyka na strony umowy?
W tym pytaniu polski sąd oczekuje odpowiedzi czy zmienne oprocentowanie WIBOR można uznać za stojące w sprzeczności z wymogami dobrej wiary i powodujące znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta.
4. W przypadku pozytywnej odpowiedzi na wcześniejsze pytania, czy art. 6 ust 1 w zw. z art. 3 ust. 1 i 2 zdanie 2 oraz art. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, iż w przypadku uznania za nieuczciwe postanowienia umownego dotyczącego zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR możliwym jest dalsze funkcjonowanie umowy, w której wysokość oprocentowania kwoty kapitału kredytu będzie się opierała na drugim składniku ustalającym wysokość oprocentowania zawartym w umowie, to jest stałej marży banku, co spowoduje zmianę oprocentowania kredytu ze zmiennego na stałe?
W ostatnim – czwartym pytaniu – polski sąd chce poznać stanowisko TSUE odnośnie tego, jakie będą skutki dla całej umowy kredytu, jeżeli klauzule umowne zawierające wskaźnik WIBOR zostaną uznane za niedozwolone postanowienia umowne. Czy w takim przypadku z umowy należy wyeliminować jedynie sam WIBOR a pozostawić marżę banku (jest stała)? Czy może będzie należało wyeliminować WIBOR oraz marżę banku, a konsument będzie zobowiązany do zwrotu jedynie otrzymanego kapitału?
